ABD yönetiminin uyguladığı korumacı politikaların olası etkilerine yönelik endişeler sürerken, ülkede federal hükümet, yeni mali yıl başlamadan önce Kongre'nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle kapandı.
Federal kamu kuruluşlarının faaliyetlerini sürdürmesini sağlayacak geçici bütçe tasarısının Kongre'den geçememesi, Aralık 2018'de başlayıp Ocak 2019'da biten 35 günlük kapanmadan bu yana ilk kez böyle bir durumun yaşanmasına yol açtı.
Senatörler, hükümete finansman sağlanmasını ve yaklaşık 1 trilyon dolarlık sağlık hizmetleri düzenlemesini içeren Demokratların desteklediği tasarıyı reddederken, Cumhuriyetçilerin desteklediği tasarı da yeniden oylamaya sunulsa da gerekli oy sayısına ulaşamadı.
ABD Temsilciler Meclisi, 19 Eylül'de federal hükümete 21 Kasım'a kadar finansman sağlanmasını öngören geçici bütçe tasarısını onaylamıştı ancak senato, Cumhuriyetçilerin sunduğu tasarıya onay vermemişti.
Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının süresinin uzatılmasını ve Medicaid kesintilerinin geri alınmasını talep ederken Cumhuriyetçilerin tasarısına destek vermeyi reddetmişti. Cumhuriyetçiler ise mevcut harcama düzeylerinde herhangi bir değişiklik içermeyen geçici bütçe tasarısında ısrarcı olmuştu.
ABD Başkanı Donald Trump, dün yaptığı açıklamada, federal hükümetin muhtemelen kapanacağını, bu durumda çok sayıda çalışanı işten çıkarabileceklerini ifade etmişti. ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), federal hükümetin kapanması halinde yaklaşık 750 bin çalışanın ücretsiz izne çıkarılabileceği tahmininde bulunmuştu.
Beyaz Saray'dan kurumlara talimat
Beyaz Saray, ABD'de federal hükümetin finansman yetersizliği nedeniyle kapanma ihtimaline karşı kurumlara planlarını uygulamaları talimatı vermişti.
Beyaz Saray'a bağlı Yönetim ve Bütçe Ofisi Direktörü Russel Vought tarafından kurumlara gönderilen yazıda, ABD Temsilciler Meclisinin 19 Eylül'de hükümete 21 Kasım'a kadar finansman sağlayacak "temiz" bir geçici bütçeyi kabul ettiği ancak Demokrat senatörlerin 1 trilyon dolarlık yeni harcama taleplerini içeren "çılgın politika talepleri" nedeniyle tasarının Senato'dan geçmesini engellediği aktarıldı.
ABD Başkanı Donald Trump'ın Cumhuriyetçilerin geçici bütçe tasarısını desteklediği belirtilen yazıda, "Ancak, Demokratların bu temiz geçici bütçeyi bu gece saat 23.59'a kadar geçirmeyi engelleyeceği ve hükümetin kapanmasına neden olacağı artık netleşmiştir." ifadeleri kullanıldı.
Yazıda, etkilenen kurumların düzenli bir kapanma için planlarını uygulamaları gerektiği belirtilerek, kapanmanın süresini öngörmenin zor olduğuna işaret edildi.
Analistler, federal hükümetin kapanmasının ardından bazı kritik ekonomik verilerin açıklanamayacak olmasının, ABD Merkez Bankasının (Fed) politika adımlarına ilişkin belirsizlikleri artırmasının beklendiğini ifade etti.
Özellikle veri takviminde cuma günü açıklanması beklenen tarım dışı istihdam verisinin gecikme ihtimalinin yatırımcı kararları üzerinde etkili olduğunu belirten analistler, piyasalarda oynaklığın artabileceği uyarısında bulundu.
Federal hükümetin kapalı kalma süresinin uzaması durumunda ABD'nin ekonomik büyümesinin olumsuz etkilenebileceği tahmin ediliyor.
Bunun yanında para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed'in ekim ve aralık aylarındaki toplantılarda faiz indirimlerini sürdüreceği beklentileri güçlü kalmaya devam ederken, 2026 yılında bankanın 2 faiz indirimi yapması öngörülüyor.
Altın rekor tazeledi
ABD'de hükümetin kapanması sonrası piyasalarda risk iştahının azaldığı görülürken, ABD'de endeks vadeli kontratlarda negatif bir görünüm izleniyor. Bir süredir üst üste rekor kıran altının ons fiyatı ise kapanma sürecine girilmesiyle 3 bin 875,52 dolara çıkarak tarihi zirvesini yukarı taşıdı. Altının ons fiyatı şu sıralarda yatay seyirle 3 bin 858 dolardan alıcı buluyor.
ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,15 seviyesinde yatay seyrederken, dolar endeksindeki geri çekilme dikkati çekiyor. Dün sınırlı düşüşle 97,8 seviyesinde kapanan dolar endeksi değer kaybını 3. iş gününe taşırken, endeks yeni günde de yüzde 0,1 düşüşle 97,7 seviyesinde bulunuyor.
Brent petrolün varili ise şu sıralarda yüzde 0,2 artışla 66,2 dolarda işlem görüyor.
New York Borsası'nda endeksler kapanmadan önce günü pozitif seyirle tamamladı. S&P 500 endeksi yüzde 0,41, Nasdaq endeksi yüzde 0,31 ve Dow Jones endeksi de yüzde 0,18 değer kazandı.
Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edilirken, Boston Fed Başkanı Susan Collins, veriler gevşemeyi destekliyorsa, faiz oranlarını tekrar düşürmenin uygun olabileceğini kaydetti. Enflasyon ve iş piyasası için daha kötü bir görünüm olasılığını göz ardı edemeyeceğini vurgulayan Collins, bu yıl içinde biraz daha gevşeme yapılabileceğini söyledi.
Makroekonomik veri tarafında, ABD'de S&P Cotality Case-Shiller Ulusal Konut Fiyat Endeksi, temmuzda yıllık bazda yüzde 1,7 artarak konut fiyatlarının artış hızındaki yavaşlamanın devam ettiğini gösterdi.
Ülkede Conference Board Tüketici Güven Endeksi, eylülde 94,2 ile piyasa beklentilerinin altına düştü. ABD'de JOLTS açık iş sayısı, ağustosta 7 milyon 227 bine çıkarak piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti.
Analistler, ABD'de JOLTS açık iş sayısının beklentilerin üzerinde gelmesinin işten çıkarmaların azaldığını ortaya koyduğunu belirterek, iş gücü piyasasına ilişkin endişelerin azaldığını ifade etti.
Avrupa borsaları pozitif seyretti
Avrupa borsaları dün ABD'de hükümetin kapanması risklerine karşın alıcılı seyrederken, gözler bugün Avro Bölgesi'nde açıklanacak enflasyon verilerine çevrildi.
Öte yandan, Almanya'da eylülde yıllık enflasyon yüzde 2,4'e çıkarak, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) hedefinden uzaklaştı. Ülkede enflasyon bu yıl art arda ikinci ay yükseldi. Piyasalarda beklenti yıllık enflasyonun eylülde yüzde 2,3'e yükselmesi yönündeydi. Ülkede enflasyon, aylık bazda ise yüzde 0,2 arttı.
Avrupa Birliği (AB) uyumlu Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) de eylülde bir önceki aya göre yüzde 0,2 ve yıllık bazda yüzde 2,4 yükseldi.
Bölgede jeopolitik gelişmeler de takip edilirken Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, ABD Başkanı Trump'ın Gazze'de ateşkese varılması amacıyla sunduğu barış planı açıklamasını memnuniyetle karşıladığını belirtti.
ABD Başkanı Donald Trump, Gazze'de ateşkese varılması amacıyla sunduğu barış planına yanıt vermek için Hamas'ın 3-4 günü olduğunu belirtmişti.
Dün İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,54, İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,4, Almanya'da DAX 40 yüzde 0,57 ve Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,19 değer kazandı. Avrupa'da endeks vadeli kontratlar güne pozitif başladı.
Asya'da Çin ve Hong Kong borsaları tatil nedeniyle işleme kapalı
Asya'da Ulusal Gün nedeniyle Çin ve Hong Kong borsalarında işlem gerçekleşmezken, Çin'de piyasalar gelecek haftanın ortasına kadar kapalı kalacak. Bölgede açık olan Japonya ve Güney Kore piyasaları ise karışık seyrediyor.
Japonya Merkez Bankası (BoJ) tarafından yapılan "tankan" anketine katılan firmalar, ülkede TÜFE'nin gelecek 12 aylık dönemde yüzde 2,4 artmasını bekliyor. Anket sonuçlarında ülkede imalat aktivitesinde artış öngörülürken, bu durumun enflasyonla mücadele eden BoJ'un para politikaları adımlarını etkilemesi öngörülüyor.
Anket sonuçlarına göre ülkenin önde gelen imalat sanayi üreticilerinde güvenin artmasıyla BoJ'un faiz artırabileceğine yönelik beklentiler güçlendi ve bu da Japonya borsasında satış baskısına neden oldu.
Bölgede bugün açıklanan verilere göre, Japonya'da imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) 48,5 oldu.
Hindistan Merkez Bankası politika faizini beklentiler dahilinde yüzde 5,5'te tuttu.
Bu gelişmelerle, kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,9 düşerken, Güney Kore'de Kospi endeksi de yüzde 0,9 arttı.
VİOP akşam seansında yükseldi
Dün satış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,33 değer kaybederek 11.012,12 puandan tamamladı. Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'nda (VİOP) BIST 30 endeksine dayalı ekim vadeli kontrat ise dün akşam seansında normal seans kapanışına göre yüzde 0,2 yükseldi.
Dolar/TL, dün yatay seyirle 41,5850'den kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında önceki kapanışının hemen altında 41,5840'tan işlem görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde imalat sanayi PMI, yurt dışında dünya genelinde imalat sanayi PMI verilerinin, Avro Bölgesi'nde enflasyon ve ABD'de ADP özel sektör istihdam verilerinin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.900 ve 10.800 seviyelerinin destek, 11.100 ve 11.200 puan seviyelerinin ise direnç konumunda olduğunu ifade etti.
