Kahramanmaraş merkezli depremlerde en çok yıkımın gerçekleştiği Hatay'da, kültürel unsurların gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla "Antakya'nın Belleği: Antakya Kentsel Kolektif Belleğin Korunması ve Dijitalleştirilmesi Yoluyla Paylaşılması" projesi hazırlandı.
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (HMKÜ) Antropoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Alim Koray Cengiz öncülüğünde hazırlanan proje, TÜBİTAK 1001- ÇABA kapsamında desteklemeye uygun bulundu.
Dokuz Eylül, Beykent, Akdeniz ve Atatürk üniversitelerinden akademisyenlerin de yer aldığı proje kapsamında, depremlerden etkilenen Hatay'ın "mekanlar ve yerler", "yemekler ve tatlar", "kültürel çeşitlilik" ile "zanaatlar ve meslekler" olmak üzere dört ana başlıktaki kültür ögelerine yer verildi.
Saha araştırmaları, arşiv incelemeleri de gerçekleştirilen çalışma kapsamında toplumsal değerlere birebir tanıklık etmiş kişilerin yanı sıra zanaatkarlarla da röportajlar yapıldı.
Belgesel de hazırlandı
Kültürel ögelerin gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla gerçekleştirilen proje kapsamındaki çalışmalar, "https://www.bellekantakya.com/" isimli internet sitesiyle dijital ortama taşındı.
Kentin iklimi, coğrafi özellikleri ve ekolojik çeşitliliğiyle ilgili bilgilerin yer aldığı "mekanlar ve yerler" bölümünde Habib-i Neccar ve Ulu camiler başta olmak üzere Hatay'ın kiliselerinden türbelerine, önemli caddelerinden ve eski evlerine kadar 20 farklı yerle ilgili bilgiler bulunuyor.
Antakya'nın mutfak kültürünün de anlatıldığı "yemekler ve tatlar" başlığında da Avrupa Birliği'nden coğrafi işaret tescilli künefe ve kaytaz böreğinden humus ve aşura kadar çok sayıda yöresel lezzet yer alıyor.
Dijital ortama taşınanlar arasında ayakkabıcılıktan kilim dokumacılığına, semercilikten cam ustalığına kadar kentteki önemli zanaatlar ve mesleklerle ilgili de bölüm bulunuyor.
Sitede "kültürel çeşitlilik" başlığı altında da Antakya kültürü ve farklı inançlarla ilgili bilgiler yer alıyor.
Çalışma kapsamında sadece bir şehrin değil, birlikte yaşamanın, farklılıkların ahenk içinde var olmasının hikayesini konu alan "Dünün Sesleri: Antakya'nın Belleği" isimli 17 dakikalık belgesel de hazırlandı.
"Kentin geçmişte nasıl olduğunu göstermek istedik"
HMKÜ Antropoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Alim Koray Cengiz, 6 Şubat 2023'teki depremlerinin ardından sosyal medyada Hatay'ın eski haline dair yapılan paylaşımlardan yola çıkarak çalışmanın bir bellek projesine dönüştüğünü söyledi.
Projeye ilk olarak odak grup görüşmeleriyle başladıklarını anlatan Cengiz, belirlenen kategoriler ve temalar doğrultusunda video çekimleri yaptıklarını ifade etti.
Cengiz, çalışma kapsamında yaklaşık 200 kişiyle görüşme gerçekleştirdiklerini ve 180 video kaydı aldıklarını belirtti.
Projeyle eski Antakya'yı insanlara göstermek istediklerini anlatan Cengiz, "Biz sonraki kuşaklara kentin hem kültürünü hem de birlikte yaşama alışkanlığını aktarmak istedik. Bu kültürün sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla kentin geçmişte nasıl olduğunu göstermek ve bunu kayıt altına almak istedik. Afetle insanlar, evlerini, yakınlarını ve kentin uzamını kaybettiler. Dolayısıyla biz bu projeyle kenti eski haliyle insanlara göstermek istedik. Bir anlamda bunun kentle bir veda olmasını da istedik" diye konuştu.
Cengiz, projeyle kent kültürünün geçmişte nasıl olduğunu ortaya koyduklarını ifade etti.
Birlikte yaşama kültürünün kent tarihi için önemli bir yere sahip olduğunu vurgulayan Cengiz, "Hem sürdürebilirliğinin sağlanması hem de güçlü bir şekilde kent kültürünün tesis edilmesi amacıyla bu projenin yarar sağlamasını hedefliyoruz" dedi.
Cengiz, proje kapsamında hazırladıkları belgeselin de kent hakkında gelecek kuşaklara bilgi verme açısından önemli olduğunu kaydetti.
