Tottenham’da yaşayan Shan, bir arkadaşının silahlı saldırıda, diğerinin ise bıçaklanarak öldürülmesinin ardından yaşadığı travma nedeniyle ChatGPT’den destek almaya başladı.
Geleneksel ruh sağlığı hizmetlerine başvurduğunu ancak yapay zekayla sohbet etmenin kendisini daha güvende, daha az yargılanmış ve her an ulaşılabilir hissettirdiğini söyledi.
11 binden fazla gençle yapılan araştırmaya göre, İngiltere ve Galler’de şiddetten etkilenen 13-17 yaş grubundaki gençlerin yaklaşık yüzde 40’ı ruh sağlığı desteği için yapay zeka tabanlı sohbet robotlarını kullanıyor.
Araştırma, şiddetin hem mağduru hem de faili olan gençlerin, diğer gençlere kıyasla yapay zekaya daha fazla yöneldiğini ortaya koydu. Çalışma, Gençlik Bağışı Fonu tarafından yürütüldü.
Bekleme listeleri yapay zekaya yöneltiyor
Araştırmaya göre sohbet robotları, uzun bekleme listeleri bulunan geleneksel ruh sağlığı hizmetlerinin karşılayamadığı bir ihtiyacı dolduruyor. Bazı gençler, mevcut sistemin yeterince empatik olmadığını ve yapay zekayla konuşmanın daha gizli hissettirdiğini belirtiyor.
Shan, önce Snapchat’in yapay zeka özelliğini kullandığını, daha sonra ChatGPT’ye geçtiğini ve günün her saati iki dokunuşla sohbet edebildiğini anlattı.
Shan, “Kesinlikle bir arkadaş gibi hissediyorum. Daha az korkutucu, daha özel ve daha az yargılayıcı. ‘Hey en iyi arkadaşım, bir tavsiyeye ihtiyacım var’ dediğimde, bana gerçekten en yakın arkadaşım gibi cevap veriyor.” ifadelerini kullandı.
Araştırmaya göre, son bir yıl içinde 13-17 yaş arasındaki gençlerin dörtte biri ruh sağlığı desteği için bir yapay zeka sohbet robotu kullandı. Siyah çocukların bu uygulamalara yönelme oranının, beyaz çocuklara göre iki kat daha fazla olduğu belirlendi.
Tedavi veya teşhis için bekleme listesinde olan ya da destek talebi reddedilen gençlerin, yüz yüze destek alanlara göre yapay zekaya daha fazla başvurduğu tespit edildi.
“24 saat erişilebilir olması büyük avantaj”
Shan, yapay zekanın günün her saatinde ulaşılabilir olmasının ve anlattıklarını öğretmenlerine ya da ailesine aktarmayacağını düşünmesinin kendisi için büyük bir avantaj olduğunu söyledi. Okul terapistine anlattıklarının öğretmenleri ve annesiyle paylaşıldığını düşündüğünü belirten Shan, bu nedenle yapay zekayı daha güvenli bulduğunu ifade etti.
Çete faaliyetlerine karışan bazı erkek çocukların da, polis ya da çete üyelerine bilgi sızdırılabileceği endişesiyle öğretmen veya aileleri yerine sohbet robotlarına danıştığı aktarıldı.
Ruh sağlığı desteği için yapay zeka kullanan ve isminin açıklanmasını istemeyen bir başka genç ise, “Mevcut sistem gençlere yardım sunmakta tamamen yetersiz. Bir yandan bir ila iki yıl bekleme listesinde kalıyorsunuz, diğer yandan birkaç dakika içinde yanıt alabiliyorsunuz. Yapay zekaya yönelmenin nedeni bu.” dedi.
Uzmanlardan ciddi uyarılar
Araştırmayı yaptıran Gençlik Bağışı Fonu’nun üst yöneticisi Jon Yates, “Çok fazla genç ruh sağlığı sorunlarıyla mücadele ediyor ve ihtiyaç duyduğu desteği alamıyor. Bazılarının teknolojiye yönelmesi şaşırtıcı değil. Çocuklarımız için daha iyisini yapmak zorundayız. Özellikle risk altındakiler için bir robota değil, bir insana ihtiyaç var.” değerlendirmesinde bulundu.
Uzmanlar, çocukların uzun süreli olarak sohbet robotlarıyla etkileşim kurmasının tehlikelerine ilişkin endişelerin giderek arttığını belirtiyor. ChatGPT’nin geliştiricisi olan ABD merkezli OpenAI, uzun süreli kullanım sonrası intihar eden gençlerin aileleri tarafından açılan davalarla da karşı karşıya bulunuyor.
Kaliforniya’da yaşayan 16 yaşındaki Adam Raine’in nisan ayında hayatına son vermesinin ardından OpenAI, olayın sohbet robotuyla bağlantılı olduğu iddialarını reddetti. Şirket, ruhsal sıkıntı belirtilerini tanıyabilen, tansiyonu düşüren ve kullanıcıları gerçek hayattaki destek kaynaklarına yönlendiren sistemler üzerinde çalıştığını açıkladı.
“Gençlerin söz sahibi olması gerekiyor”
Londra’da gençlik şiddeti ve ruh sağlığı üzerine çalışan araştırmacı Hanna Jones, yapay zekanın teorik olarak her soruya yanıt verebilmesinin gençler için “sihirli bir kitap” gibi cazip göründüğünü söyledi. Ancak Jones, bu alandaki düzenleme eksikliğinden ciddi şekilde endişe duyduğunu vurguladı.
Jones, “İnsanlar ChatGPT’yi ruh sağlığı desteği için kullanıyor ancak bu araç bunun için tasarlanmadı. Kanıta dayalı ve gençlerin liderliğinde geliştirilecek yeni düzenlemelere ihtiyaç var. Bu sorun, yetişkinlerin gençler adına karar vermesiyle çözülemez. Gençlerin bu sürecin merkezinde olması gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
