Hastalığın kaynağını araştıran ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, ölümün nedeninin nakledilen böbreğin kuduz virüsü taşıması olduğunu ortaya koydu. Bu olay, 1978’den bu yana ABD’de kuduzun organ nakli yoluyla bulaştığı dördüncü vaka olarak kayıtlara geçti.
CDC, bu vakanın, hayvan teması öyküsü bulunan donörler söz konusu olduğunda, nakil ekipleri için daha güçlü rehberliklerin gerekli olduğunu gösterdiğini bildirdi.
Donör, kokarcanın tırmalamasından haftalar sonra hayatını kaybetti
Kuduz, genellikle enfekte hayvanların tükürüğü yoluyla, çoğunlukla ısırık veya tırmalama sonucu bulaşan ölümcül bir virüs hastalığı olarak biliniyor.
İnsanlar dâhil tüm memelileri enfekte edebilen hastalık, belirtiler ortaya çıktıktan sonra neredeyse her zaman ölümle sonuçlanıyor. Dünya genelinde bugüne kadar yalnızca 50’den az kişi hayatta kalabildi.
Dünya genelinde kuduzun en yaygın bulaş kaynağı köpek ısırıkları olsa da, enfekte herhangi bir memeli hastalığı taşıyabiliyor. Bu vakada donör olan Idaho eyaletindeki erkek, Ekim 2024’ün sonlarında bir kokarca tarafından tırmalandıktan yaklaşık beş hafta sonra, Aralık ayının başında kalp durması şüphesiyle bilinci kapalı hâlde bulunmuştu.
O dönemde kuduzdan şüphelenilmedi. Organ bağışçısı olan kişinin kalbi, akciğerleri, sol böbreği ve korneaları alındı.
Nakilden beş hafta sonra belirtiler başladı
Böbrek naklinden yaklaşık beş hafta sonra Michigan’daki alıcı hastada kuduzla uyumlu belirtiler ortaya çıktı. Doktorlar, hastanın tükürük, cilt ve diğer vücut sıvılarını CDC’ye gönderdi. Yapılan testlerde bazı örneklerde kuduz virüsünün RNA’sı tespit edildi.
Alıcının hayvan teması öyküsü bulunmaması üzerine araştırma yeniden donöre yöneltildi. Idaho’daki donörden alınan ve saklanan serum örneği kuduz antikoru açısından negatif çıktı. Ancak böbrekten alınan arşiv biyopsisinde kuduz virüsü RNA’sı saptandı ve enfeksiyonun kaynağının nakledilen organ olduğu kesinleşti.
Michigan’daki hasta, hastaneye yatırıldıktan yedi gün sonra hayatını kaybetti.
Diğer hastalar hızla korumaya alındı
Donörün kalp ve akciğerleri Maryland’deki bir araştırma merkezinde eğitim amacıyla kullanıldığı için risk oluşturmadı. Ancak aynı donörden üç kişiye kornea nakli yapıldığı belirlendi.
Doktorlar, nakledilen korneaları derhâl çıkardı ve bu hastalara temas sonrası koruyucu tedavi uygulandı. Bu tedavi kapsamında kuduz antikorları ve belirtiler başlamadan önce uygulanan aşı verildi.
Sağlık yetkilileri, donör ve böbrek alıcısıyla temas etmiş 357 kişiyi değerlendirmeye aldı. Toplam 46 kişiye, sağlık çalışanları ve toplum içi temaslılar dâhil olmak üzere, temas sonrası koruyucu tedavi uygulanması önerildi.
Nakil sistemindeki bir boşluğa dikkat çekildi
Yetkililer, donörün kokarca tarafından tırmalanmasının risk değerlendirme görüşmesinde kayda geçtiğini, ancak belirtiler kuduzla ilişkilendirilmediği için bunun test edilmesi gereken bir risk olarak ele alınmadığını açıkladı. Organlarda kuduz testinin rutin olarak yapılmaması ve herhangi bir uyarı işareti bulunmaması nedeniyle nakiller planlandığı şekilde gerçekleştirildi.
Kuduzun belirtilerinin haftalar hatta aylar sonra ortaya çıkabildiğine dikkat çeken CDC, potansiyel hayvan teması olan donörlerde çok daha temkinli olunması gerektiğini vurguladı.
CDC raporunda, “Özellikle akut ensefalopati bulguları olan ve son bir yıl içinde kuduza duyarlı bir hayvan tarafından ısırılan veya tırmalanan potansiyel donörler söz konusu olduğunda, nakil ekipleri kamu sağlığı yetkilileriyle temasa geçerek kuduz riskini değerlendirmelidir” ifadelerine yer verildi.
Yetkililer ayrıca, sonradan kuduz şüphesi ortaya çıkan bir donörden organ veya doku nakli yapılmışsa, hızlı risk değerlendirmesinin, erken tanı, uygun durumlarda nakledilen organın çıkarılması ve temas sonrası koruyucu tedavi ile hayat kurtarabileceğini belirtti.
